Gigmetar - Centar za istraživanje javnih politika

Gigmetar^TM je prvi instrument koji opisuje digitalnu geografiju Srbije i zemalja u regionu u odnosu na rod, zarade i profesije kojima se najčešće bave digitalni radnici. Nastao je u decembru 2019. godine kao rezultat napora Centra za istraživanje javnih politika (CENTAR) da osvetli fenomen rada na onlajn platformama u Srbiji i Istočnoj i Jugoistočnoj Evropi. Prema The Global Gig-Economy Index, u poslednjih nekoliko godina, ovaj deo sveta cementirao je svoju poziciju u domenu globalne ponude gig rada.

Prema dosadašnjim istraživanjima CENTRA, više desetina hiljada gig radnika iz Srbije i regiona rade preko opštih onlajn globalnih platformi poput Upwork, Freelancer, Guru i Fiverr, kao i specijalizovanih platformi, poput Engooa, ABC Tutora. Od trenutka kada je studija Svetske banke iz 2015. godine po prvi put ukazala na vodeću ulogu Srbije u platformskoj ekonomiji na globalnom i evropskom nivou, mereno po broju gig radnika po glavi stanovnika i po udelu u radnoj snazi, gig radnice i radnici iz Srbije kontinuirano opstaju u vrhu globalne liste zemalja sa najvećim gig populacijama (OLI 2021).

CENTROV Gigmetar^TM je konstruisan tako da prati aktivnosti i različite karakteristike gig radnika i radnica iz Srbije i zemalja u okruženju po utvrđenim kriterijumima koji su javno dostupni na jednoj od najznačajnijih opštih onlajn globalnih platformi u Srbiji i regionu – Upworku. Kako bi što verodostojnije procenio značaj i obim regionalnog tržišta u globalnom kontekstu u kome se fenomen gig rada posmatra, Gigmetar^TM je u svoja prva dva izdanja (februar 2020 i maj 2020) pratio sve aktivne gig radnike.

Počev od leta 2020. godine, zbog promena na samoj platformi, došlo je i do promene u metodologiji kojom se prikuplja i analizira reprezentativni uzorak aktivnih gig radnika. Oktobarsko izdanje Gigmetra^TM tako predstavlja rezultate istraživanja u skaldu sa novom metodologijom merenja.

Zahvaljujemo se Međunarodnom centru Olof Palme koji nam je pružio inicijalnu podršku u razvoju Gigmetra za Srbiju i Fondu za otvoreno društvo iz Berlina koji je nam je omogućio da uradimo prvo merenje za zemlje u regionu. Prethodna izdanja Gigmetra, nastala su uz podršku Fonda za otvoreno društvo Srbija. Od 2021. godine rad Gigmetra podržava Evropska unija kroz projekat Novo zapošljavanje: Zagovaranje prava radnika na digitalnim platformama u Srbiji.

Aktivnosti gig radnika pratimo po sledećim dimenzijama: geografskoj disperziji u apsolutnom i u relativnom smislu, rasponu zarada po polu radnika i profesiji koju obavljaju. Rezultati za Srbiju su prikazani po regionima, dok su podaci za okolne zemlje prikazani na nacionalnom nivou. Kad su profesije u pitanju, CENTAR prati njihovu zastupljenost među gig radnicima u Srbiji i regionu koristeći klasifikaciju OLI, što omogućava poređenje naših i globalnih rezultata. Tako, pratimo šest osnovnih grupa profesija odnosno skupova veština: IT veštine (razvoj softvera); kreativne usluge i multimedija, pisanje i prevođenje, prodaja i marketing, administrativne usluge i unos podatka i profesionalne usluge.

U istraživanju koristimo metod prikupljanja dostupnih podataka sa interneta, poput onih korišćenih za kreiranje Indeksa onlajn rada na Oksfordskom Institutu za Internet (OII). U interpretaciji rezultata takođe se oslanjamo i na druge relevantne izvore podataka, kao što su analize samih platformi, studije kompanija koje pružaju usluge međunarodnog platnog prometa gig radnicima i druge relevantne izvore. Prikupljeni i ažurirani podaci prikazuju se redovno počev od decembra 2019.

Pored redovnih izveštaja, CENTAR objavljuje i specijalizovane analize i istraživačke radove zasnovane na podacima koje pruža Gigmetar^TM. Ovi tematski izveštaji se mogu naći OVDE, a dostupni su i na sajtu CENTRA.

_____________