Gigmetar^TM je prvi instrument koji opisuje digitalnu geografiju Srbije i zemalja u regionu u odnosu na rod, zarade i profesije kojima se najčešće bave digitalni radnici. Nastao je kao rezultat napora Centra za istraživanje javnih politika (CENTAR) da osvetli fenomen rada na onlajn platformama u Srbiji i Istočnoj i Jugoistočnoj Evropi. Prema The Global Gig-Economy Index, u poslednjih nekoliko godina, ovaj deo sveta cementirao je svoju poziciju u domenu globalne ponude gig rada.

Prema dosadašnjim istraživanjima CENTRA, više desetina hiljada gig radnika iz Srbije i regiona rade preko opštih onlajn globalnih platformi poput Upwork, Freelancer, Guru i Fiverr, kao i specijalizovanih platformi, poput Engooa, ABC Tutora. Tako je studija Svetske banke iz 2015. godine po prvi put ukazala na vodeću ulogu Srbije u platformskoj ekonomiji na globalnom i evropskom nivou, mereno po broju gig radnika po glavi stanovnika i po udelu u radnoj snazi.

Da bi obezbedio stabilnost i pouzdanost svojih merenja, CENTAR se odlučio da prati aktivnosti gig radnika iz Srbije i regiona na platformi Upwork iz nekoliko razloga. Naime, Upwork je najveća globalna platforma mereno bruto obimom usluga, sa oko sedam miliona registrovanih klijenata i 12 miliona registrovanih gig radnika. Ovu platformu koristi više od trideset procenata Fortune 500 kompanija među kojima su Airbnb, Automattic, BISSELL, GE, and Microsoft. Gig radnici na Upworku  nude više od 8000 različitih veština i profesija (prema klasifikaciji same platforme) među kojima su razvoj softvera, pružanje usluga u oblasti kreativnih rešenja i dizajna, finansija i računovodstva, konsaltinga i korisničke podrške, a koje istovremeno predstavljaju i vodeće profesije gig radnika u regionu. Upwork je vodeća platforma za gig radnike u Srbiji i regionu, i pruža najreprezentativnije podatke o korisnicima platforme (gig radnicima) jer proverava njihov identitet, ažurira u redovnim intervalima bazu podataka i nudi najbolji uvid u brojne druge dimenzije gig rada, važne za razumevanje ovog fenomena.

CENTROV Gigmetar^TM je konstruisan tako da prati aktivnosti i različite karakteristike gig radnika iz Srbije i zemalja u okruženju po utvrđenim kriterijumima koji su javno dostupni na Upworku. Iako je u posmatranim zemljama na ovoj platformi registrovan daleko veći broj radnika, Gigmetar^TM kontinuirano prati isključivo aktivne gig radnike. Razlog za to je kako bi se što verodostojnije procenio značaj i obim regionalnog tržišta u globalnom kontekstu u realnom vremenu u kojem se fenomen gig rada posmatra.

Zahvaljujemo se Olof Palme International koji nam je pružio inicijalnu podršku u razvoju Gigmetra za Srbiju i Fondu za otvoreno društvo iz Berlina koji je nam je omogućio da uradimo prvo merenje za zemlje u regionu.

Aktivnosti gig radnika se prate po sledećim dimenzijama: geografskoj disperziji u apsolutnom i u relativnom smislu, rasponu zarada po polu radnika i profesiji koju obavljaju. Rezultati za Srbiju su prikazani po regionima NUTS2 i NUTS3, dok su regionalno posmatrani podaci na nacionalnom nivou.  Kad su profesije u pitanju, CENTAR prati njihovu zastupljenost među gig radnicima u Srbiji i regionu koristeći klasifikaciju OLI, što omogućava poređenje naših i globalnih rezultata.  Tako, pratimo šest osnovnih grupa profesija odnosno skupova veština:  IT veštine (razvoj softvera); kreativne usluge i multimedija, pisanje i prevođenje, prodaja i marketing, administrativne usluge i unos podatka i profesionalne usluge.

U istraživanju koristimo metod prikupljanja dostupnih podataka sa interneta (eng. web scraping, data-mining), poput onih korišćenih za kreiranje Indeksa onlajn rada na Oksfordskom Institutu za Internet (OII). U analizama podataka koristimo i druge relevantne izvore podataka, kao što su analize koje objavljuju same platforme, studije koje objavljuju kompanije pružaju usluge međunarodnog platnog prometa gig radnicima i druge relevantne izvore. Prikupljeni i ažurirani podaci prikazuju se u dvomesečnim intervalima počev od decembra 2019.

Pored redovnih standardizovanih setova podataka, CENTAR objavljuje i specijalizovane analize i istraživačke radove zasnovane na podacima koje pruža Gigmetar^TM. Prva takva analiza koju ćemo objaviti krajem maja bavi se procenom uticaja Covid19 na aktivnosti gig radnika iz regiona.

Ukoliko citirate rezultate istraživanja, preporučujemo da koristite sledeću formu: Anđelković, B., Jakobi, T., Ivanović, V., Kalinić, Z., Bogićević, M., Lundin, S. & Radonjić, Lj. (8. maj 2020) Gigmetar. Centar za istraživanje javnih politika. http://gigmetar.publicpolicy.rs/.